De Ventose flat is een uniek monument in Eindhoven met een bijzondere geschiedenis
Begonnen als sigaren fabriek is het geheel in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw verbouwd tot woongebouw door de beroemde Amsterdamse School architect J.M. van der Mey. Dit resulteerde in een gebouw met voor die tijd on-Eindhovense eigenschappen zoals bijvoorbeeld Maisonette-woningen en een ongekende omvang. Vanaf 1996 heeft de Ventose flat de erkenning kreeg als gemeentelijk monument.
Ventose flat oorspronkelijk als sigarenfabriek
Zeldzaam voorbeeld van industrieel hergebruik in Eindhoven (van sigarenfabriek tot woongebouw). Het enige ontwerp in opdracht van van der Mey beneden de rivieren en het eninge gebouw in Nederland van zijn hand met nog intacte boilertoren. Een vooroorlogs woongebouw, met een omvang die destijds uniek was voor Eindhoven in de Amsterdamse School traditie. Karakteristieke diversiteit aan functies en architectonische elementen zijn nog steeds aanwezig.
Bouwhistorie ventose flat
Hergebruik in optima forma; van sigarenfabriek tot woongebouw.
1870 Woonhuis met spijkerfabriek
1875 Aangekocht door F. van Gardinge tbv snuif- en sigarenfabriek De Blaauwe Pijp
1912 Start bouw fabriekshal met 5 traveeën, later verlenging fabriekshal met 12 traveeën
1918 Verlenging fabriek met 14 traveeën
1920 Uitbreiding aan de achterzijde met sigarettenfabriek onder sheddaken
1929 Verbouwing fabriek tot woongebouw en hotel, door J.M. van der Mey/Gulden & Geldmaker
1930 Voltooiing totale gebouw door Arch. J. van Roy
1970 Aan de westzijde worden 3 traveeën, hotel Victoria, gesloopt tbv aanleg Vonderweg
Renovatie 2009
Vanaf 2009 is uiteindelijk gestart met het maken van een uitgebreid restauratie-plan. Het restaureren van -met name de buitengevel- was een complexe opgave. Door de jaren heen is het gebouw verschillende malen gerenoveerd, waarbij de originele ramen met roeden-verdeling -en bijvoorbeeld al het smeedwerk- verdwenen zijn, daarnaast is vrijwel het gehele metselwerk geschilderd. Deze ingrepen in combinatie met jarenlang achterstallig onderhoud resulteerden in de renovatie-look die het gebouw kenmerkt en waardoor vrijwel niemand ziet dat hier sprake is van een bijzonder monument.
De restauratie-aanpak gaat uit van het terugbrengen van oorspronkelijke elementen, kleuren en afwerkingen, vastgelegd na een speurtocht in oude tekeningen, foto’s en verfproeven op locatie. Verrassend daarbij was met name het oorspronkelijke kleurgebruik -lavendel- dat op oude onderdelen is teruggevonden.
Naast het terugbrengen van oorspronkelijke elementen heeft ook een zorgvuldige update plaatsgevonden naar het hedendaagse woningniveau. Met het oog op energieverbruik en comfort is bijvoorbeeld de binnenzijde van het gebouw geïsoleerd en van een gebalanceerd ventilatiesysteem met warmteterugwinning voorzien. Aan de achterzijde vindt op de woonverdieping van de maisonette-woningen een verbreding van de balkons plaats waardoor bruikbare buitenruimte ontstaat.
Door deze ingrepen met veel kennis van de geschiedenis op een Ventose-eigen manier vorm te geven, voegen zij zich naadloos in het bestaande geheel en ontstaat weer een “Levend Monument”.
(bron: architecten en-en)
“Ventose”
De naam Ventose stamt uit de nieuwe kalender van de Franse Revolutie en stond voor de windmaand. De dichter Fabre d’Eglantine (1755-1794) werkte samen met twee wiskundigen, Monge en Lagrange, aan een nieuwe kalender en bedacht de namen voor de nieuwe maanden. Op 22 september 1792 begon men met een nultelling. Op 5 oktober 1793 werd de kalender met terugwerkende kracht geëffectueerd en functioneerde tot 31 december 1805. In de nieuwe kalender verdwenen de zondagen en Heiligen vieringen. Men verdeelde de maand in 3 perioden van 10 dagen en vierde bijvoorbeeld de dag van de wijndruif (1 Vendemiaire) en de ezel (15 Vendemiaire). De nieuwe namen van de herfstmaanden eindigden op -aire, bij de wintermaanden was de uitgang op -ôse, bij de lentemaanden op -ial en bij de zomermaanden op -dor. De Ventôse was de derde wintermaand van 19/20/21 februari tot 19 of 20 maart. Alle nieuwe namen werden van allegorische voorstellingen voorzien zoals Ventôse hierboven.
De naam van de Amsterdamse N.V. Exploitatiemaatschappij Ventose past in het milieu van mensen die ideeën van het rationalisme en de Franse Revolutie aanhingen. Zij werkten met de architecten Johan Melchior van der Mey en Gulden en Geldmaker voor de verbouwing van de sigarenfabriek F. van Gardinge te Eindhoven om daarin een woongebouw met een hoog voorzieningenniveau te realiseren. Het gebouw draagt nog steeds de naam van de eerste investeerder.
Als je het gebouw nu ziet in haar huidige staat, is het moeilijk voor te stellen dat het er vroeger zo heeft uitgezien. Zo is de kop van de Ventoseflat in 1970 als het ware weggesneden om ruimte te maken voor de Vonderweg en verdween hiermee het Victoriahotel dat zich hier bevond. Nu is er niet veel meer van over dan een kale muur. Een kale muur die tot de renovatie nog begroeid was met klimop met daarin het kunstwerk ‘Tjilp Tjilp’ . Vereniging Ventose is bezig om hier weer een attractieve en herkenbare gevel voor te bedenken.